Học chuyển soạn cho fingerstyle bằng Poputar

Chuyển soạn guitar là một công việc thú vị nhưng không phải ai cũng biết. Sau đây hãy cùng học với LED Play thông qua đàn thông minh Poputar.

Chuyển soạn một bài hát có thể là 1 công việc không dễ dàng đối với người chơi guitar hoặc ngay cả 1 nhạc sĩ. Lý do là ngoài việc phải soạn lại chính bài hát, kết quả của quá trình chuyển soạn có thể chuyển tải thành công hoặc làm hỏng tác phẩm.

Hãy nghĩ về điều này. Chắc rằng bạn đã từng nghe một bài hát tuyệt vời nào đó nhưng được diễn tấu theo cách rất tồi và điều đó khiến bạn đánh mất cảm hứng. Liệu đó có phải là lỗi của tác giả? Thật ra là không phải. Chính người chuyển soạn mới là người chịu trách nhiệm. Những tác giả có trình độ hiểu rõ điều đó và chỉ đặt niềm tin vào một số rất hữu hạn những người có thể chuyển tải nội dung bài hát.

Thông thường kết cấu của một bài hát khá đơn giản. Nó bao gồm một số nốt nhạc chủ đạo, hay gọi là nốt giai điệu, và mẫu hợp âm cũng thường không cầu kỳ. Cũng có nghĩa là có nhiều cách để người chuyển soạn làm cho tác phẩm được giống với ý định của tác giả. Điều này được gọi là biến tấu 1 tác phẩm.

Thứ tự các bước

Trong loạt bài này chúng ta sẽ đề cập đến những bước cơ bản mà bạn nên làm theo để chuyển soạn được một bài hát mà bạn ưa thích. Chúng ta sẽ nói về các bước này trong những bài riêng biệt, hướng dẫn bạn thực hiện lần lượt các bước cho đến khi có sản phẩm cuối cùng.

Bước 1

Xác định bài hát bạn muốn chuyển soạn và tìm hiểu càng nhiều thông tin về nó càng tốt. Bạn có thể tìm trên Internet, lục trong tuyển tập bạn có sẵn, thậm chí là mua.

Bước 2: Bản hợp âm

Có nghĩa là bạn phải tìm hợp âm cho bài hát và chuyển lên khuông nhạc. Trong bài này bạn sẽ được làm quen với cách xác định hợp âm với 1 thí dụ tham khảo.

Bước 3: Chạy bass

Mặc dù đây là bước khá đơn giản nhưng nó có vai trò quan trọng mà bạn cần thực hiện. Chạy bass là yếu tố đảm bảo nhịp phách của bài hát.

Bước 4: Bản giai điệu

Nếu bạn đã quen thuộc với bài hát thì bước này có thể sẽ đơn giản. Nếu chưa thì bạn cần tìm 1 phiên bản rút gọn của bài hát ở đâu đó, trên internet chẳng hạn.

Nhớ rằng phiên bản ấy không nên là 1 bản chuyển soạn khác mà người ta đã thực hiện. Thay vì thế, nó chỉ cần chứa giai điệu cơ bản, vì chúng ta muốn xây dựng bản chuyển soạn của mình từ cái khung ấy.

Bước 5: Phần đệm

Bước này tổng hợp kết quả những bước trên thành bản chuyển soạn duy nhất và hoàn thiện để nó trau chuốt hơn. Có 1 loạt các thủ pháp để thêm sức sống cho bản nhạc như đổi hợp âm, hợp âm 3, chạy ngón, v.v.

Những vấn đề cơ bản

Có một số thông tin cơ bản về bài hát mà chúng ta cần xác định trước khi bắt đầu chuyển soạn

Gam

Cần xác định bài hát được viết với gam nào. Thí dụ gam Đô trưởng, Son trưởng, Mi trưởng, hoặc một gam thứ song song với nó. Đôi khi bạn có thể thấy bài hát được viết theo gam không thuận cho việc chuyển soạn trên guitar. Đó có thể là khi bài hát được viết cho piano, saxophone, hoặc một loại nhạc cụ nào đó khác mà việc biểu diễn trên guitar sẽ không đơn giản.

Hoặc một lý do khác khiến cho gam của bài hát bị dịch là khi tác phẩm được viết riêng cho ca sĩ nào đó và gam được chuyển để phù hợp với âm vực của người hát. Trong những tình huống này việc chúng ta sẽ làm là dịch giọng sang 1 gam khác.

Cách đơn giản nhất để dịch giọng 1 bài hát là dùng Guitar Pro hoặc tương tự. Chúng ta có thể viết bài hát ở gam nguyên bản và chuyển gam khi hoàn thành. Tất cả các nốt sẽ tự đổng chuyển sang gam mới.

Ngoài ra, sẽ rất hữu ích khi tìm hiểu xem gam nào phù hợp nhất với bài chuyển soạn. Nếu tác phẩm được trình diễn bởi 1 ban nhạc có guitar thì nhiều khả năng là gam nguyên bản sẽ phù hợp.

Cũng nên để ý xem người chơi guitar có dùng Capo không. Đôi khi người ta làm thế để khớp với âm vực của ca sĩ trong nhóm.

Nhịp của bài hát

Bài hát viết theo nhịp 4/4, 2/4, 3/4 hay một biến thể khác? Thường dễ nhận ra nhịp 4/4 và 3/4 vì nhịp 3/4 là nhịp Waltz, dễ nhận biết. Với các nhịp 2/2, 2/4 hoặc một vài nhịp không phổ dụng khác, việc nhận biết sẽ khó hơn. Tuy thế, có lẽ đến 75% các bài hát được viết theo nhịp 4/4 hoặc một nhịp thông dụng.

Tốc độ

Nếu bạn viết bản hợp âm trên phần mềm, bạn có thể điều chỉnh tốc độ sao cho phù hợp, trong luyện tập cũng như bản chuyển soạn cuối cùng.

Hợp âm

Xác định bộ hợp âm dùng trong bài hát. Nếu bạn đã biết gam của bài hát thì sẽ xác định được 6 hợp âm chính được dùng hoặc có thể được dùng. Thí dụ, nếu tác phẩm được viết trên gam C trưởng, chúng ta biết rằng các hợp âm có thể dùng là C, F, G7 và đối với gam song song A thứ, các hợp âm đó là A thứ, D thứ, và E7. Điều này sẽ được nói thêm ở bài sau.

Soạn điệu hợp âm

Để chuyển soạn bản nhạc cho guitar, sau khi xác định gam, nhịp và tốc độ thì bước tiếp theo của chúng ta là điệu hợp âm dùng trong tác phẩm.

Điệu hợp âm có mối quan hệ không tách rời với bè bass (hay gọi là cách chạy bass). Cách chạy bass xuất phát từ điệu hợp âm, bằng cách sử dụng các nốt bass của chính các hợp âm đó và bỏ đi phần còn lại (tức là các nốt cao, theo mình hiểu là thế).

Bạn có thể đọc thêm về kỹ thuật chạy bass và tiết điệu trong các bài liên quan (từ khóa là alternating bass, rhythm Chet Atkins style, rhythm Jerry Reed style).

Hợp âm: Những hợp âm nào được dùng trong bài?

Nếu đã tìm được gam, bạn sẽ xác định được 6 hợp âm chủ đạo được chơi trong tác phẩm. Thí dụ tác phẩm được soạn trên gam C trưởng. Chúng ta biết rằng các hợp âm có thể được dùng là C, F, G7 và đối với gam song song A thứ các hợp âm là A thứ, D thứ và E7. Để bắt đầu, lời khuyên là bạn hãy dùng các gam phổ dụng đối với guitar.

Thật ra chúng ta có thể soạn hầu hết tác phẩm trên các gam phổ dụng đó và chỉ có rất hãn hữu ngoại lệ. Gam phổ dụng bao hàm nghĩa là có nhiều lựa chọn để chơi âm giai của chúng trên dây buông. Điều này giúp tay trái chúng ta tiện thao tác hơn, giảm sử dụng các hợp âm chặn và dễ chuyển thế bấm trên đàn.

Các gam phổ dụng gồm

– Gam trưởng: C, G, D, A, E, F và Bb

– Gam thứ: A, E, B, F#

Với các gam còn lại phần lớn được chơi với sự hỗ trợ của capo hoặc dịch giọng.

Đôi khi có tác phẩm được soạn ở những gam không nằm trong số trên đây, nhưng như đã trình bày những trường hợp đó rất hạn chế.

Đến đây thì tác giả đi vào hướng dẫn với 1 thí dụ cụ thể. Mình nghĩ thay vì dịch nguyên cả bài sẽ tốt hơn nếu tóm tắt các ý chính. Nhà mình ai muốn thì có thể theo đường dẫn ở trên để tìm hiểu kỹ về thí dụ đó

Tìm hợp âm

Phần lớn hợp âm có thể tìm online. Nên so sánh 1 vài phiên bản để tìm được bản hợp âm ưng ý. Lời khuyên nữa là nên tìm bản nào có một vài nốt thăng và giáng. Mình vừa dịch vừa học nên cũng ko hiểu tại sao lại có lời khuyên này ???

GP là công cụ đắc lực, hẳn nhiên rồi. Sau đó chúng ta có thể chuyển qua soạn cách chạy bass. Khi bộ hợp âm và gam đã được đặt, thao tác dịch giọng sẽ trở thành tương đối đơn giản.

Chạy bass

Bài này giới thiệu 3 thủ pháp sử dụng hợp âm trong chuyển soạn tác phẩm cho fingerstyle guitar.

Mỗi bài tập được phân chia theo 3 gam là C trưởng, A trưởng và E trưởng. Bạn sẽ thấy rằng tập những bài này trên gam A hoặc E sẽ ít phức tạp hơn. Gam C trưởng khó hơn một chút vì cách chơi âm giai ít dây buông hơn so với hai gam kia. Thông thường fingerstyle được chơi trên các gam D, A, E và đôi khi là gam G và C, tất cả đều sử dụng cách lên dây chuẩn.

Lhông có nguyên tắc duy nhất nào đối với việc lựa chọn gam khi chuyển soạn. Giả sử nếu có một nguyên tắc như vậy thì đó chính là sự thuận tiện cho chúng ta trong việc diễn tấu.

Một tác phẩm ban đầu được viết trên gam này nhưng hoàn toàn có thể soạn lại trên gam khác, thậm chí nếu muốn mình có thể soạn lại tác phẩm trên gam trưởng bằng gam thứ (thí dụ khi đang chán đời và muốn chơi cái gì buồn buồn chút chẳng hạn). Tất nhiên chúng ta biết rằng khi đã lựa chọn gam xong thì phải gắn với những nguyên tắc đi kèm chẳng hạn như chọn hợp âm và dịch giọng.

Hạ dây (drop tuning) được sử dụng cho các gam C trưởng, G trưởng và D trưởng. Các bài sau sẽ giới thiệu thủ pháp này.

Các file trong bài giới thiệu cụ thể hơn về cách chạy bass. Ở đây họ có bán file và cả guitar pro, nhưng vì ta ko có xiền nên cứ xài chùa được đâu hay đến đấy

Một vài mẹo khi chạy bass

– Bắt đầu thực hành ở tốc độ chậm, thậm chí rất chậm cũng không sao. Sau đó có thể tăng dần tốc độ.

– Lưu ý thao tác tay phải.

– Tất cả các thí dụ được soạn với nhịp 4/4. Tức là có 4 nhịp trên mỗi ô nhịp. Các hợp âm bao gồm 4 nốt, tức là bạn sẽ sử dụng hết các ngón của tay phải khi chơi hợp âm. Hoặc bạn cũng có thể xem liệu chơi 3 nốt có hay hơn ko, ko có quy chuẩn cho việc này.

Hướng dẫn tỉ mỉ cho việc chuyển soạn bài hát đã được tích hợp sẵn trên app PopuMusic với các khóa học hoàn toàn miễn phí cho người mua Poputar.

Poputar là đàn guitar thông minh được sản xuất bởi PopuMusic và phân phối độc quyền ở Việt Nam bởi LED Play. Hiện tại, Poputar đã được bán tại các showroom của LED Play trên toàn quốc.